160 – rocznica wybuchu Powstania Styczniowego 1863-2023

Bezpośrednią przyczyną Powstania było ogłoszenie przez polskiego zdrajcę margrabiego Aleksandra Wielopolskiego tzw. branki czyli niespodziewanego poboru do wojska rosyjskiego.

Przygotowane zostały w tym celu imienne listy, obejmujące 12 tys. osób, podejrzanych o przynależność do organizacji patriotycznych. Władze umieściły na listach głównie przedstawicieli szlachty i mieszczaństwa z pominięciem ludności wiejskiej. Branka miała się rozpocząć w połowie stycznia 1863 roku. Wybuch Powstania udaremnił te plany.

Powstanie od początku miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się jesienią 1864 roku klęską Powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Zdarzały się przypadki, że Rosjanie zabijali pojmanych powstańców, dobijali rannych, mordowali lekarzy

spieszących im z pomocą, obdzierali do naga zabitych. Odbywały się publiczne egzekucje najczęstszą formą kary śmierci było wieszanie. Po bitwach Rosjanie palili miejscowości, które udzieliły schronienia powstańcom, dokonywali rzezi ludności cywilnej.

Niszczono dobra kultury, np. spalono archiwum Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu. Wilno zostało spacyfikowane przez oddziały Murawjowa Wieszatiela, na Litwie zginęło 10 tys. szlachty polskiej na ogólną liczbę 40 tys., to jest co czwarty Polak.

Niszczono dobra kultury, np. spalono archiwum Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu. Wilno zostało spacyfikowane przez oddziały Murawjowa Wieszatiela, na Litwie zginęło 10 tys. szlachty polskiej na ogólną liczbę 40 tys., to jest co czwarty Polak.